NHÀ TRUYỀN GIÁO DÒNG TÊN ĐÃ CHỈ RA CÁCH ĐỂ GÂY THIỆN CẢM VỚI MỘT NỀN VĂN HÓA XA XÔI

Ray Cavanaugh

WGPVL (23/9/2025) - Sự thích nghi - hay điều mà Giáo hội gọi là hội nhập văn hóa chính là chìa khóa cho công cuộc truyền giáo thành công.

Sự thích nghi - hay điều mà Giáo hội gọi là hội nhập văn hóa - là chìa khóa để thành công trong việc chia sẻ Tin Mừng của Chúa Kitô, nhưng lại rất khó thực hiện.

Đến thế kỷ XVI, những tiến bộ trong ngành hàng hải đã tạo ra những khả năng mới to lớn cho việc du hành đến những nơi xa xôi. Tuy nhiên, các nhà truyền giáo không chỉ đơn thuần đến một vùng đất mới. Họ còn phải tìm cách truyền bá một tôn giáo mới trong bối cảnh phong tục địa phương.

Đoàn truyền giáo Dòng Tên tại Nhật Bản bắt đầu vào tháng 8 năm 1549. Có rất nhiều khó khăn, bao gồm cả những trở ngại cho việc giao tiếp hiệu quả, bởi vì “nền văn hóa Nhật Bản xa lạ hơn bất kỳ nền văn hóa nào mà [các tu sĩ Dòng Tên] từng gặp phải.”

Khi Cha Alessandro Valignano đến Nhật Bản vào năm 1579, Cha cảm thấy rằng đoàn truyền giáo Dòng Tên hiện tại đã quá coi thường văn hóa Nhật Bản và đã khiến nhiều người xa lánh.

Cha Valignano - một học giả luật học và là con trai của một gia đình quý tộc đến từ Naples - đã gia nhập Dòng Tên sau một trải nghiệm tôn giáo sâu sắc và sau đó được cử đến Viễn Đông với vai trò giám sát.

Tin chắc rằng sự thích nghi - hay điều mà Giáo hội gọi là hội nhập văn hóa - là chìa khóa cho công cuộc truyền giáo thành công, Cha bắt đầu chuyển hướng sứ mệnh của Dòng Tên để phản ánh niềm tin này. Một ví dụ về sự thích nghi là Cha đã cho các linh mục ăn mặc giống như các nhà sư Phật giáo để hòa nhập hơn với phong tục Nhật Bản.

Những nỗ lực như vậy có thể đã có tác động tích cực đến người dân địa phương. Nhưng có những nhà truyền giáo cảm thấy Cha Valignano đã đi quá xa trong việc sẵn sàng thích nghi. Một vài tu sĩ Dòng Tên thậm chí còn khuyến nghị người châu Âu nên chinh phục Nhật Bản. Nhưng Cha Valignano không đồng tình với điều đó.

Thay vào đó, Cha nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tiếng Nhật để các tu sĩ Dòng Tên không phải liên tục dựa vào phiên dịch. Và Cha yêu cầu các tu sĩ Dòng Tên từ bỏ mọi nỗ lực ăn uống theo phong cách châu Âu, thay vào đó hãy chọn ẩm thực địa phương. Ngoài ra, mỗi tu sĩ Dòng Tên phải có một quán trà gần nơi cư trú của mình.

Bắt đầu từ năm 1580, Dòng Tên đặt trụ sở tại Nagasaki. Trong những năm tiếp theo, Nagasaki trở thành một thành trì Công giáo hùng mạnh đến mức được so sánh với Rome.

Mục tiêu cuối cùng của Cha Valignano là các nhà truyền giáo châu Âu cuối cùng sẽ rút lui vào hậu trường và người Nhật sẽ tự mình điều hành Giáo hội tại Nhật Bản.

Thiết lập này đòi hỏi một giáo sĩ bản xứ Nhật Bản. May mắn thay, ngài đã thuyết phục được người Nhật cho phép ngài thành lập các chủng viện chuyên đào tạo linh mục bản xứ.

Bên cạnh nhiệm vụ tôn giáo, các tu sĩ Dòng Tên còn đóng vai trò là người đàm phán giữa các thương nhân Nhật Bản và châu Âu đến Nagasaki.

Là những nhà truyền giáo, các tu sĩ Dòng Tên không muốn đảm nhận vai trò thương mại này, nhưng các lãnh chúa phong kiến địa phương lại rất kiên quyết. Hơn nữa, lợi ích tài chính liên quan là cần thiết để tiếp tục tài trợ cho sứ mệnh của họ; phong tục tặng quà của người Nhật Bản đã gây áp lực tài chính nặng nề cho các tu sĩ Dòng Tên, những người có rất nhiều khách đến viếng thăm.

Khi Cha Valignano rời Nhật Bản vào năm 1582, có khoảng 150.000 tín hữu Công giáo cùng với động lực mạnh mẽ cho một Giáo hội bản địa. Những thành tựu của Cha sau này được mô tả là “người vĩ đại nhất của các đoàn truyền giáo [Dòng Tên] ở phương Đông sau Phanxicô Xaviê.”

Sau nhiệm kỳ tại Nhật Bản, Cha Valignano đã dành nhiều năm ở Ấn Độ và Macao. Cha cũng đã trở lại Nhật Bản hai lần, đảm nhiệm vai trò ngoại giao để xoa dịu các nhà cầm quyền độc tài.

Vào tháng 01 năm 1606, Cha Valignano, khi đó 66 tuổi, qua đời tại Macao khi Cha đang chuẩn bị đến thăm các tu sĩ Dòng Tên ở Trung Quốc đại lục. Vào thời điểm đó, chính quyền Nhật Bản bắt đầu đàn áp tàn bạo Kitô giáo. Sự phổ biến và ảnh hưởng ngày càng tăng của Kitô giáo đã trở thành một mối đe dọa quá lớn.

Câu chuyện về Cha Valignano nhấn mạnh một vấn đề mà các nhà truyền giáo trên toàn thế giới đã phải đối mặt trong nhiều thế kỷ, và là một vấn đề mà Giáo hội tiếp tục thúc giục con cái mình phát triển.

Chuyển ngữ: Lm. Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên

Chuyển ngữ từ: Aleteia (22/9/2025)

• Quay lại
• Tiếp Tục