Vậy nếu cha mẹ muốn truyền đức tin cho con, họ có thể thực hành một kiểu “can thiệp vào đời sống nội tâm” trong lĩnh vực tôn giáo. Hoặc, như Smith nhấn mạnh, cha mẹ hãy “sống thật với chính mình: tin và thực hành tôn giáo một cách chân thành và trung thành.”

Nuôi Dạy Con Bằng Việc Quan Tâm Đến Đời Sống Thiêng Liêng

Khi Hiến Chế Tín Lý Ánh Sáng Muôn Dân (11) mô tả gia đình như “giáo hội tại gia,” tài liệu này không nêu ra một lựa chọn có hoặc không. Gia đình đương nhiên là một giáo hội tại gia, dù cha mẹ có thừa nhận hay không. Do đó, họ có bổn phận phải thận trọng và có chủ đích trong những gì họ truyền lại cho con cái, vì dù thế nào đi nữa, họ cũng sẽ truyền lại một điều gì đó. Vấn đề là, điều mà con cái ngày nay có vẻ đang nhận được nhiều nhất chính là sự lo âu.

Một nghiên cứu gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy điều cha mẹ mong muốn nhất cho con họ là độc lập về tài chính và có một công việc ổn định. Việc tốt nghiệp đại học đứng ở vị trí khá xa, và kết hôn hay có con lại càng hiếm được ưu tiên. Hướng đến đạo đức, tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, hoặc thực hành tôn giáo đều không nằm trong danh sách. Với những khát vọng mang tính vật chất và ngoại tại như vậy, không có gì ngạc nhiên (dù khá mỉa mai) khi chính những bậc cha mẹ này lại lo lắng nhiều nhất về sức khỏe tinh thần của con. Theo một báo cáo năm 2024 của Tổng Y sĩ Hoa Kỳ (Surgeon General), nỗi bất an của cha mẹ đang chạm ngưỡng báo động.

Để xoa dịu gánh nặng căng thẳng này, nhà tâm lý học Darby Saxbe gợi ý rằng “cha mẹ nên phớt lờ con cái thường xuyên hơn.” Những lời này nghe có vẻ giật gân, nhưng thực ra Saxbe muốn nói cha mẹ nên bớt đặt con cái vào vị trí trung tâm. Bà lập luận rằng cách nuôi dạy con cái điên cuồng, lấy trẻ làm trung tâm theo kiểu “trực thăng” ngày nay dựa trên những giả định về nhu cầu của trẻ mà không có cơ sở từ hầu hết các giai đoạn trong lịch sử loài người.

Cho đến vài thập kỷ gần đây, cha mẹ thường áp dụng điều mà Saxbe gọi là “mindful underparenting” (tạm dịch: “thiếu can thiệp vào đời sống thiêng liêng”), cho phép trẻ “dành nhiều thời gian bên cha mẹ” nhưng không thường xuyên trở thành trọng tâm chính của cha mẹ. “Đôi khi chán chường, đôi khi hào hứng, bọn trẻ dành phần lớn thời gian quan sát người lớn làm những việc của người lớn.” Saxbe giải thích rằng “một nhà trẻ có phong cách ‘bỏ mặc trong ý hướng tốt lành’ (benign neglect) trung bình có lẽ gần với trải nghiệm thời thơ ấu phổ biến trong lịch sử hơn là hình ảnh một cậu bé hay cô bé được kích thích quá mức và luôn được chú ý hiện nay.” “Bỏ mặc trong ý hướng tốt lành” nghe có vẻ không hay, nhưng Saxbe cho rằng cách nuôi dạy này tôn trọng khả năng phát triển độc lập của trẻ, nhờ đó trẻ học cách bước vào đời sống người lớn phần nhiều qua quan sát.

Các tổ chức, chương trình, và hoạt động quả thực có thể hỗ trợ những gì cha mẹ coi trọng, nhưng “gần như chẳng khi nào chúng vượt qua hoặc thay thế được” vai trò của chính cha mẹ.

Nói cách khác, đây là tin xấu cho những bậc cha mẹ vẫn nói với con rằng: “Hãy làm như bố mẹ bảo, đừng làm như bố mẹ làm.” Con trẻ phát triển bằng cách hấp thụ thực hành và niềm tin nơi những người chúng yêu thương và tin tưởng nhất. Đây cũng chính là điều Saxbe gợi ý, và cũng là kết luận của nhà xã hội học Công giáo Christian Smith sau nhiều năm nghiên cứu cách cha mẹ truyền thụ tôn giáo cho con cái.

“Theo hướng tích cực,” Smith viết, “giữa muôn vàn tác động, cha mẹ có ảnh hưởng lớn nhất đến quá trình hình thành tôn giáo của con cái.” Smith cũng nhận thấy rằng nhận định “tích cực” này có thể gây ngạc nhiên và tạo ra không ít áp lực: “Nói cách khác, tin xấu là hầu như trách nhiệm về đường hướng tôn giáo của cuộc đời con cái gần như hoàn toàn rơi lên vai cha mẹ.”

Tôi lớn lên trong một gia đình Công Giáo và luôn biết ơn cha mẹ về nhịp sống đức tin hằng ngày trong thời thơ ấu (cách mẹ đánh thức tôi dậy đi học thường là xộc vào phòng, bật đèn lên và tuyên bố, “Đây là ngày Chúa đã dựng nên; chúng ta hãy hân hoan và vui mừng trong ngày ấy!”). Nhưng tôi cũng đã ngây thơ cho rằng những yếu tố quan trọng ngang với đức tin của cha mẹ trong việc hình thành đức tin cho tôi là việc học trường Công Giáo, những năm tháng đi học giáo lý ngày Chủ Nhật, hay việc tham gia vào nhóm thanh niên nhiệt huyết. Thời thiếu niên của tôi ngập tràn đạo hạnh và trọng tâm xoay quanh bạn bè, với thêm chút dẫn dắt từ những người hướng dẫn trẻ trung ở độ tuổi đại học.

Tuy nhiên, Smith cho rằng không một yếu tố nào trong số đó sánh được với ảnh hưởng của cha mẹ. Các tổ chức, chương trình, và hoạt động có thể thực sự hỗ trợ những điều cha mẹ xem trọng, nhưng “gần như không bao giờ chúng vượt hơn hoặc thay thế hoàn toàn vai trò của cha mẹ.” Hóa ra điều cốt yếu không hẳn nằm ở việc tôi có tham gia tất cả những chương trình ấy, mà chính việc cha mẹ tôi ủng hộ và sắp xếp chúng cho tôi mới thực sự quan trọng.

Smith cũng biết rằng không có gì là đảm bảo tuyệt đối. Con cái sẽ tự mình chịu trách nhiệm sau cùng cho những lựa chọn quan trọng của cuộc đời. Các em không phải là đất sét để nhào nặn theo ý chúng ta. “Nhưng ngoại trừ những trường hợp đặc biệt,” ông viết, “điều gần như chắc chắn là những cha mẹ Mỹ không cam kết, không chú ý và không cố ý truyền đạt đức tin sẽ nuôi dưỡng những đứa con ít gắn bó với tôn giáo hơn họ, hoặc thậm chí không có tôn giáo.”

Vậy nếu cha mẹ muốn truyền đức tin cho con, họ có thể thực hành một kiểu “mindful underparenting” trong lĩnh vực tôn giáo. Hoặc, như Smith nhấn mạnh, cha mẹ hãy “sống thật với chính mình: tin và thực hành tôn giáo một cách chân thành và trung thành.” Thật ra đây là tất cả những gì cha mẹ có thể làm, Smith kết luận, và hầu hết những lời khuyên của ông đều xoay quanh việc cha mẹ có thể chào đón con cái vào thực hành đức tin của chính mình như thế nào—cách “dắt các con theo cùng,” theo lời của Saxbe.

Nguồn: Wordonfire.org

Chuyển ngữ: Ban Dịch Thuật MFVN

• Quay lại
• Tiếp Tục