Trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giê-su đã khẳng định: “Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ luật Mô-sê hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn. Vì, Thầy bảo thật anh em, trước khi trời đất qua đi, thì một chấm một phết trong lề luật cũng sẽ không qua đi, cho đến khi mọi sự được hoàn thành” (Mt 5,17-18).

LUẬT KIỆN TOÀN – LUẬT YÊU THƯƠNG

(Hc 15,15-20; 1Cr 2,6-10; Mt 5,17-37)

Kính thưa cộng đoàn phụng vụ! Con người là một hữu thể mang tính xã hội. Vì thế con người không sống tách biệt một mình nhưng sống trong một cộng đồng, nơi mọi người cộng tác, giúp đỡ và bảo vệ lẫn nhau, hướng đến một cuộc sống tốt đẹp hơn. Để làm được điều này, con người cần đến sự trợ giúp của lề luật.

Đối với những người Do thái, lề luật còn có vai trò quan trọng hơn rất nhiều. Lề luật này được đặt trên nền tảng mặc khải của Thiên Chúa, bao gồm mười điều răn, luật Mô-sê và lời dạy của các ngôn sứ. Nó chi phối mọi hoạt động từ tôn giáo, chính trị đến văn hóa xã hội. Chính Thiên Chúa là Đấng ban lề luật cho họ. Vì thế, lề luật là một ân huệ cao cả, một món quà vô giá đến từ Thiên Chúa. Qua lề luật, Thiên Chúa đồng hành với dân, giáo dục, kỷ luật, hướng dẫn họ, trên hết là bảo vệ họ khỏi chạy theo các thần của dân ngoại. Như thế, luật được Thiên Chúa ban là vì yêu con người. Ở chiều ngược lại, dân phải trung thành tuân giữ các luật ấy: “Nghe đây, hỡi Is-ra-el: Đức Chúa, Thiên Chúa chúng ta, là Đức Chúa duy nhất. Hãy yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của anh em, hết lòng hết dạ, hết sức anh em” (Đnl 6, 4-5). Đọc lại lịch sử của dân tộc với kinh nghiệm về mất đất, mất đền thờ, bị lưu đày nơi xứ người, người Do thái nhận biết rằng chính việc tuân giữ lề luật Thiên Chúa là điều tuyệt đối cần thiết để đạt được những điều tốt đẹp trong cuộc sống, đồng thời nó còn liên quan đến sự tồn vong của mỗi cá nhân cũng như toàn thể dân tộc.

Kính thưa cộng đoàn, chính trong truyền thống này, Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta đã sinh ra và lớn lên. Khi nói về mối tương quan giữa Chúa Giê-su với lề luật, thánh Phao-lô đã dạy rằng: “Khi thời gian tới hồi viên mãn, Thiên Chúa đã sai Con mình tới, sinh làm con một người đàn bà, và sống dưới Lề luật, để chuộc những ai sống dưới Lề luật” (Gl 4,4-5). 

Trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giê-su đã khẳng định: “Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ luật Mô-sê hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn. Vì, Thầy bảo thật anh em, trước khi trời đất qua đi, thì một chấm một phết trong lề luật cũng sẽ không qua đi, cho đến khi mọi sự được hoàn thành” (Mt 5,17-18). Đối với Chúa Giê-su, lề luật của Thiên Chúa là vững bền. Bổn phận của con người là học hỏi, suy niệm, tuân giữ lề luật.

Tuy nhiên, trải qua dòng thời gian, người Do thái, đặc biệt giới lãnh đạo như nhóm Pha-ri-siêu cùng các luật sĩ và kinh sư đã hiểu không đúng, không đủ thậm chí hiểu sai ý định của Thiên Chúa, Đấng trao ban lề luật. Họ cũng hiểu sai mục đích lề luật cũng như quyền lợi và nghĩa vụ của những người thực thi lề luật. Quả thế, nhân danh Thiên Chúa, nhân danh công lý, những người Pha-ri-sêu và các kinh sư đã giải thích lề luật cách thiên kiến và tuân giữ lề luật cách máy móc. Lề luật đáng ra đem lại sự giải thoát và nâng cao phẩm giá con người, giờ đây nó lại trở thành rào cản, là gánh nặng cho con người. Quả thật, như thánh Phê-rô nhận định: họ đã “quàng vào cổ các môn đệ một cái ách mà cả cha ông chúng ta lẫn chúng ta đã không có sức mang nổi” (Cv 15,10). Giờ đây, dân chúng chỉ chú tâm giữ đúng lề luật mà quên đi ý nghĩa của nó. Giờ đây, “luật vì con người” lại trở nên “con người vì luật”. Con người dần trở nên nô lệ cho luật. Rất nhiều lần Chúa Giêsu phê phán thái độ giữ luật bằng hình thức bên ngoài mà thiếu sự chân thành bên trong tâm hồn: “Dân này tôn kính Ta bằng môi miệng, còn lòng chúng thì lại xa Ta” (x. Mt 15,7-8).

Đứng trước hoàn cảnh này, Chúa Giê-su muốn canh tân, kiện toàn lề luật, trả lại cho lề luật ý nghĩa đích thực của nó. Với mệnh đề: “Anh em đã nghe luật dạy người xưa. Còn Thầy, Thầy dạy cho anh em biết” được lặp lại nhiều lần cùng các ví dụ cụ thể, Người giúp mọi người nhận ra tình yêu Thiên Chúa được thể hiện trọn vẹn trong lề luật, đồng thời kiện toàn lề luật để lề luật trở thành phương tiện giúp con người ngày càng sống xứng đáng với phẩm giá của mình hơn, cho phép con người nhận ra sự cần thiết để biến đổi tư tưởng, lời nói và hành động sao cho phù hợp với thánh ý của Thiên Chúa.

Kính thưa cộng đoàn, với lý trí và tự do chúng ta hoàn toàn có quyền chọn lựa và quyết định những điều tốt đẹp cho mình. Trong bài đọc thứ I, tác giả sách Huấn ca cho thấy Thiên Chúa cho chúng ta được tự do để lựa chọn: “Nếu con muốn thì hãy giữ các điều răn. Trước mặt con là lửa và nước, là của sinh của tử, con muốn gì hãy đưa tay ra mà lấy” (x. Hc 15,5-7). Như thế, là phúc hay họa, là sống hay chết do chính chúng ta quyết định. Tuy nhiên, vì tội lỗi đã xâm nhập vào thế gian và làm cho chúng ta trở nên yếu đuối và sa ngã, chúng ta dễ nuông theo dục vọng của bản thân, chiều theo sự ham muốn của xác thịt mà phạm tội. Lề luật giúp ta nhận ra những lỗi phạm của mình. Nói theo tư tưởng của thánh Phao-lô: “Lề Luật đã thành người quản giáo dẫn chúng ta tới Đức Ki-tô” (Gl 3,24). Nó trở nên người giám hộ cho chúng ta, giúp chúng ta tiến bước trên hành trình theo Chúa. Trên tinh thần đó, lời đáp ca cho chúng ta thấy rằng những ai tuân giữ luật pháp Chúa sẽ được chúc phúc: “Phúc đức những ai có đường lối tinh tuyền, họ tiến thân trong luật pháp của Chúa. Phúc đức những ai giữ lời Chúa răn bảo, những người đó tận tâm tìm kiếm Chúa” (Tv 118,1-2).

Nhìn vào thế giới xung quanh, chúng ta hẳn nhận ra mình đang bị chi phối bởi rất nhiều loại luật: luật Giáo Hội, luật dân sự, luật tự nhiên, luật Thiên Chúa, luật con người, … Cách riêng trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giê-su cũng không giới thiệu cho chúng ta tất cả lề luật. Làm thế nào để chúng ta có thể nhớ hết hay đâu mới là luật quan trọng nhất ? “Thầy ban cho anh em một điều răn mới là anh em hãy yêu thương nhau; anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em” (Ga 13,34). 

Quả thực, lời nói và việc làm của Chúa Giê-su không bao giờ ngược lại với lề luật và lời các ngôn sứ. Nhưng Người không muốn các môn đệ của mình đi vào vết xe đổ của người Do thái. Người giúp họ nhận biết đâu là nền tảng của lề luật. Đó chính là “tình yêu”. Tình yêu này không mông lung, không trừu tượng nhưng cụ thể: “yêu như Thầy đã yêu”. Đó là tình yêu “yêu đến tận cùng”. Bằng cái chết và phục sinh trên thập giá, Người vâng phục thánh ý Thiên Chúa đến tận cùng:“Tôi tự trời mà xuống, không phải để làm theo ý tôi, nhưng để làm theo ý Đấng đã sai tôi” (Ga 6,38); “Lạy Cha, xin đừng theo ý con, một theo ý Cha” (Lc 22,24). Người làm cho luật của Thiên Chúa lên đến mức thập toàn, đem lại sự sống và hạnh phúc vĩnh cửu cho con người.

Theo gương Chúa Giê-su, chúng ta luôn muốn nỗ lực sống theo thánh ý Thiên Chúa, nhưng chúng ta ý thức rằng: “Tinh thần thì hăng say, nhưng thể xác lại yếu hèn.” (Mt 26,41); hay nói theo lời thánh Phao-lô: “Sự lành tôi muốn thì tôi không làm, còn sự dữ tôi không muốn thì tôi lại làm” (Rm 7,19). Vì thế, chúng ta hãy khiêm tốn khẩn xin Thiên Chúa ban Thánh Thần để biến đổi chúng ta như lời Ngài đã hứa: “Ta sẽ ban cho chúng một trái tim và đặt thần khí mới vào lòng chúng. Ta sẽ lấy khỏi mình chúng trái tim chai đá và ban cho chúng một trái tim biết yêu thương” (Ed 11,19). Nhờ đó chúng ta có đủ khả năng sống phù hợp với thánh ý của Thiên Chúa, đồng thời biết mở lòng ra yêu thương và cộng tác với mọi người để tình yêu Thiên Chúa nên trọn trong cuộc đời chúng ta.

Tu sĩ Đaminh Đỗ Hoàng Tuấn, M.F.

• Quay lại
• Tiếp Tục